09.01.2022
Kazakistan’da yaşanan olaylar dikkatleri Orta Asya’ya kaydırdı. Kazakistan’da yaşanan olaylar ile ilgili iki bakış hâkim:
1- Kazakistan’da ki olayların arkasında, ülkeyi karıştırmaya çalışan dış güçler vardır.
2- Kazakistan’da olaylar iç dinamiklerden kaynaklanıyor.
Bu anlamda Kazakistan’ı yakından tanımakta fayda var.
1- Kazakistan’da iktidarda bulunan Nazarbayev ve yakın çevresi ülkenin zengin kaynaklarını tekellerinde tutuyor.
2- Yolsuzluk ve rüşvet her tarafta yaygınlaştı.
3- Ekonomi zor durumda.
4- Ülkenin ekonomik kaynaklarını küçük bir elit kesim kullanıyor.
5- Yeraltı kaynaklarını Nazarbayev ailesi elinde tutuyor. Ülkenin en zenginleri bu ailenin içinde ve Nazarbayev’in yakın akrabalarından oluşuyor.
5- Eleştirel düşünce sahipleri hukuka aykırı bir şekilde tutuklanıp hapse atılıyor.
6- İktidara karşı genel bir hoşnutsuzluk var.
Genelde Batı dışı toplumlarda, özelde İslam dünyasında bir olay ortaya çıktığında hemen arkasında dış güçlerin aranması genel bir kabul görüyor. Ancak sorulması gereken asıl soru şu: İktidar sahipleri neden yönettikleri ülkeleri dış güçlerin provokasyonlarına açık hale getiriyor? Bu soru cevaplanmadığı sürece sorunlar tükenmeyecek.
Elbette her toplumsal ve siyasal olayın iç ve dış sebepleri vardır. Ancak genel anlamda dış nedenler etkileyici iç nedenler belirleyicidir. Çoğunlukla dış nedenler öne çıkarılarak iç nedenler unutturuluyor. Başarısız iktidarlara yöneltilecek haklı eleştiriler dış nedenlere yönlendirilerek etkisizleştiriliyor. Yıllardır İsrail ve Siyonizm bahane edilerek İslam dünyası diktatörlere mahkûm edildi. Dış güçleri etkisizleştirmenin yolu, hukuk ve adalet devletidir. Adil bir hukuk devletinin olduğu ülkede dış güçlere karşı bütün halk direnir.
Öte yandan ülkedeki diktatörün kurtulmak için dış güçlerin müdahalesine verilen destek, Irak, Libya ve Suriye örneğinde görüleceği gibi çok daha vehim ve yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Bir diktatörle sömürgeci güçlerin müdahalesinin doğuracağı olumsuzluklar arasına sıkışmak İslam dünyasının en trajik sorunudur.
Kazakistan Cumhurbaşkanı çıkan olaylar üzerine Rusya’dan yardım istemesi gerçekten ilginç bir tutum. Bir devlet başkanı kendi halkına karşı yabancı bir ülkeden yardım istiyor. Bunu halk veya aydınlar yapsa vatan haini olur. Öte yandan kendi halkıyla arası iyi olmayan diktatörlerin sonu halkıyla karşı karşıya gelmektir. Kriz ortaya çıktığında onu destekleyecek bir halk arkasında yoktur. Bu durumda ya yurt dışına kaçacak, ya da başka ülkelerden yardım isteyecek.
Bir ülkeyi dış güçlerin provokasyonlarına açık hale getiren neden, çoğunlukla iktidarın yanlış yönetimleridir. Öncelikle analiz edilmesi gereken sorun da budur.